Andrzej Fal: ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χάνει τον πόλεμο κατά του καπνίσματος

Στην ανάγκη εναρμόνισης των στρατηγικών δημόσιας υγείας και οικονομίας αναφορικά με τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα, ως βήμα προς έναν κόσμο χωρίς τσιγάρο, εστίασε την ομιλία του στο 6^ο Διεθνές Συνέδριο για τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα o Andrzej Fal, President, Polish Society of Public Health, μιλώντας στο διεθνές συνέδριο που διοργανώνεται από την SCOHRE (Ιnternational Association on Smoking Control & Harm Reduction) στην Αθήνα. Όπως ανέφερε, σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου 1,8% του ΑΕΠ χάνεται κάθε χρόνο λόγω του καπνίσματος. Στις ΗΠΑ το κάπνισμα στοιχίζει πάνω από 600 δισ. δολάρια ετησίως (στοιχεία 2018), εκ των οποίων 240 δισ. σε δαπάνες υγείας, 185 δισ. σε απώλεια παραγωγικότητας λόγω ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα, 180 δισ. σε απώλεια παραγωγικότητας λόγω πρόωρων θανάτων και 7 δισ. λόγω πρόωρων θανάτων των παθητικών καπνιστών.

Ο Andrzej Fal ανέφερε το θετικό παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας, η οποία επένδυσε τόσο σε δράσεις δημόσιας υγείας, όπως αύξηση τιμής των τσιγάρων κάθε δύο χρόνια, απαγόρευση του καπνίσματος σε όλα τα καταστήματα και εσωτερικούς χώρους εργασίας και ταυτόχρονα σε δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης. Ως αποτέλεσμα, ο επιπολασμός του καπνίσματος από το 1983-2020 μειώνεται σταθερά. Επίσης, ανέφερε το παράδειγμα της Σουηδίας, όπου εδώ και 17 χρόνια ηγείται των χωρών της Ε.Ε. στη μείωση του καπνίσματος. Με στρατηγικές κατά του καπνίσματος, αλλά και στρατηγικές μείωσης της βλάβης, και έχοντας διαθέσιμα όλα τα εναλλακτικά προϊόντα με μειωμένη βλάβη, όπως το snus, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, η Σουηδία έχει μειώσει το ποσοστό των καπνιστών από 15%-σε 5.6%.

Σε αντίθεση με την παραπάνω προσέγγιση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, με τις συνεχείς απαγορεύσεις και περιορισμούς, έχει χάσει πολλές μάχες σε σχέση με το κάπνισμα. Σήμερα πλέον χάνει και τον πόλεμο, καθώς το 2021 υπήρχαν 1,1 δισεκατομμύρια καπνιστές στον κόσμο και το 2023 έχουν αυξηθεί σε 1,3 δισεκατομμύρια. Εξαίρεση σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελούν οι χώρες που έχουν εφαρμόσει «ρεαλιστικές» προσεγγίσεις, με υποστήριξη των ατόμων που θέλουν να διακόψουν και όχι με περιοριστικά και τιμωρητικά μέτρα (Νέα Ζηλανδία, Σουηδία, Βρετανία, ΗΠΑ).

Ο Α. Fal τόνισε χαρακτηριστικά: «Περίπου 250.000 άτομα κάθε στιγμή είναι έτοιμα να διακόψουν. Η υποστήριξή τους θα έπρεπε να είναι σήμερα το κύριο μέλημα του COP10.» (Ως COP 10 αναφέρεται η συνάντηση που οργανώνεται από τον ΠΟΥ με την συμμετοχή περισσοτέρων από 150 χωρών σε όλο τον κόσμο που μέλημά της είναι να ενισχύσει τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της μάστιγας του καπνίσματος).

Σύμφωνα με τον Andrzej Fal, τα μέτρα και οι αποφάσεις που αφορούν τη δημόσια υγεία έχουν και οικονομικές παραμέτρους, με άμεσο και έμμεσο κόστος. Ειδικά για τις δαπάνες υγείας, ο Andrzej Fal ανέφερε ότι τόσο στις χώρες με υψηλό ΑΕΠ όσο και σε αυτές με μεσαίο και χαμηλό ΑΕΠ οι δαπάνες υγείας, τείνουν να είναι ιδιαιτέρως αυξημένες, λόγω των χρονίων παθήσεων και των μη μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως ο καρκίνος. Μάλιστα στις χώρες με υψηλότερο ΑΕΠ έχουν πρόσφατα φθάσει γύρω στο 10%, ποσοστό που θεωρείται πολύ υψηλό για οποιονδήποτε κρατικό προϋπολογισμό. Με δεδομένο ότι σε παγκόσμιο επίπεδο έχουμε πληθυσμό που ξεπερνά τα 8 δισεκατομμύρια και ημερήσιες δαπάνες υγείας πάνω από 11 δισ. δολάρια (με 7,8 δισ. δολάρια ημερήσιας δαπάνες για δημόσια παιδεία και 3,1 δισ. δαπάνες για άμυνα). Ωστόσο, παρότι δαπανούμε όλο και περισσότερο, δεν σημειώνουμε επιτυχία αναφορικά με την αντιμετώπιση σημαντικών προκλήσεων στη δημόσια υγεία, όπως την παχυσαρκία, την υπέρταση, τους πρόωρους τοκετούς και το κάπνισμα.

Ο Α. Fal ανέφερε ότι το κοινοβούλιο της Πολωνίας ζήτησε μια έκθεση που να αναφέρει τις κοινωνικο-οικομικές παραμέτρους των θανάτων που συνδέονται με το κάπνισμα στην Πολωνία.  Σύμφωνα με στοιχεία του 2021, ο καρκίνος των πνευμόνων είναι η κύρια αιτία θανάτου στους άνδρες και ανέρχεται σε περίπου 1.000 άτομα ανά 100.000, ενώ και ένα ποσοστό των ισχαιμικών επεισοδίων (δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτων στην Πολωνία) οφείλεται στο κάπνισμα. Αναφορικά με τα έτη υγιούς ζωής που χάνονται λόγω καπνίσματος (Years of Life Lost-YLL), στην Πολωνία εκτιμώνται σε 240.414 έτη χαμένα ετησίως, λόγω καρκίνου των πνευμόνων. Η παραπάνω απώλεια αφορά τόσο άμεσο όσο και έμμεσο κόστος (απώλεια παραγωγικότητας, απουσία από εργασία κ.ά.). Το συνολικό κόστος για την αντιμετώπιση των ασθενειών που οφείλονται στο κάπνισμα στην Πολωνία εκτιμάται σε 7 δισ. PLN ετησίως. Την ίδια στιγμή το έσοδο του κράτους από φόρους και δασμούς στα τσιγάρα ανέρχεται σε 23,5 PLN ετησίως. Οπότε, αναρωτήθηκε ο Α. Fal, πόσο εύκολο είναι να υιοθετηθούν από μια κυβέρνηση μέτρα που θα οδηγούν σε ένα μέλλον χωρίς τσιγάρο, τη στιγμή που θα οδηγήσουν σε τόσο μεγάλη απώλεια εσόδων;

Εάν από τα δύο εκατομμύρια καπνιστές που υπάρχουν σήμερα στην Πολωνία, οι μισοί αποφάσιζαν να διακόψουν, θα υπήρχε εξοικονόμηση 750.000 PLN ετησίως από την αποφυγή ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα (400.00 PLN εξοικονομούνται μέσω των θεραπειών υποκατάστασης και 350.000 μέσω της στροφής σε προϊόντα μειωμένης βλάβης). Όπως τόνισε ο κ. Fal, για όλους τους παραπάνω λόγους, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να υποστηρίζουν ταυτόχρονα τη διακοπή του καπνίσματος και τις στρατηγικές μείωσης της βλάβης.

Μεταξύ των προτάσεων του A. Fal προς τις κυβερνήσεις και τους λαμβάνοντες τις αποφάσεις για τη δημόσια υγεία περιλαμβάνονται οι εξής: Δημιουργία και λειτουργία κλινικών διακοπής καπνίσματος σε κάθε χώρα, μείωση των σημείων πώλησης τσιγάρων, σταδιακή αύξηση της φορολογίας στα τσιγάρα και μείωση της φορολογίας στα προϊόντα μειωμένης βλάβης, υποστήριξη των χρηστών που θέλουν να διακόψουν, καθώς και αναθεώρηση της νομοθεσίας που αφορά το κάπνισμα, με θεσμοθέτηση των στρατηγικών μείωσης της βλάβης.

Η πρόληψη είναι ο πλέον ασφαλής τρόπος επένδυσης για την υγεία. Για να σταματήσει η πανδημία του καπνίσματος, απαιτείται επένδυση στην ενημέρωση και υιοθέτηση νομοθεσίας που να φορολογεί περισσότερο τα βλαβερά για την υγεία προϊόντα και λιγότερο τα προϊόντα μειωμένης βλάβης, κατέληξε ο A. Fal.