Τις προτάσεις τους για την καταπολέμηση της επιδημίας του καπνίσματος και των επιβλαβών συνεπειών του παρουσίασαν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του διεθνούς επιστημονικού φορέα SCOHRE, στο πλαίσιο του διήμερου συνεδρίου «7th Summit on Tobacco Harm Reduction». Κατά την παρουσίαση των προτάσεων, οι εκπρόσωποι του SCOHRE ανέφεραν ότι παρά το γεγονός ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εδώ και 25 περίπου χρόνια έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει πολιτικές για τη μείωση του καπνίσματος, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά, καθώς ο αριθμός των καπνιστών και των θανάτων από κάπνισμα αυξάνεται συνεχώς. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια η χρήση εναλλακτικών προϊόντων, όπως snus, ηλεκτρονικά τσιγάρα και θερμαινόμενα προϊόντα χρησιμοποιούνται από εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο και οι κλινικές μελέτες καταδεικνύουν τη συμμετοχή των εναλλακτικών προϊόντων και των στρατηγικών μείωσης της βλάβης στη μείωση του αριθμού των καπνιστών και των θανάτων από το κάπνισμα. Τα παραπάνω έχουν διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα, η οποία θα πρέπει να γίνει αποδεκτή από τις κυβερνήσεις και τις ρυθμιστικές αρχές, γιατί μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στη δημόσια υγεία και ειδικότερα στις πολιτικές για τον έλεγχο του καπνίσματος.

Οι δέκα πολιτικές δημόσιας υγείας για τον έλεγχο του καπνίσματος

  1. Ευαισθητοποίηση και τεκμηριωμένες αποφάσεις

Για να ληφθεί μια σωστή απόφαση, απαιτείται πρόσβαση στην απαιτούμενη πληροφόρηση και χρήση αυτής για την αξιολόγηση της απόφασης. Όταν τα άτομα που καπνίζουν έχουν την απαιτούμενη πληροφόρηση, μπορούν να κάνουν συνειδητές επιλογές.

  1. Βιοηθική και ανθρώπινα δικαιώματα

Τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να κατέχουν κεντρική θέση στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων αναφορικά με τα προϊόντα νικοτίνης. Τα διεθνή πρωτόκολλα βιοηθικής υπογραμμίζουν τη σημασία της ενημερωμένης συναίνεσης και της ενδυνάμωσης των καταναλωτών, ενώ όσοι εμπλέκονται στο σχεδιασμό πολιτικών θα πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς, ώστε οι πολιτικές που θα σχεδιάσουν να αντικατοπτρίζουν τις νέες ιδέες και τις εξελίξεις.

  1. Εγγραματοσύνη υγείας (εκπαίδευση)

Η εκπαίδευση τόσο των επαγγελματιών υγείας όσο και των ίδιων των καπνιστών διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των προσπαθειών ελέγχου του καπνίσματος, επηρεάζοντας άμεσα τη δημόσια υγεία. Για τους επαγγελματίες υγείας, είναι απαραίτητο να προσφέρονται εξειδικευμένα εκπαιδευτικά σεμινάρια, πρακτική συμβουλευτική εκπαίδευση, διαδικτυακά μαθήματα και πληροφορίες για φαρμακευτικά σκευάσματα, καθώς και νέες συσκευές χορήγησης νικοτίνης. Αυτοί οι επαγγελματίες είναι σε θέση να επέμβουν προληπτικά και να ενισχύσουν την αποφασιστικότητα των καπνιστών να σταματήσουν το κάπνισμα. Οι καλά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την επιτυχία των παρεμβάσεων διακοπής καπνίσματος, μειώνοντας την πιθανότητα υποτροπής. Ταυτόχρονα, οι καπνιστές πρέπει επίσης να είναι εξοπλισμένοι με τα απαραίτητα εργαλεία και υποστήριξη για να σταματήσουν το κάπνισμα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω συμβουλευτικών υπηρεσιών, προγραμμάτων διακοπής κινητών τηλεφώνων, εκστρατειών ενημέρωσης του κοινού και εκπαιδευτικού υλικού όπως φυλλάδια, βίντεο και φυλλάδια.

  1. Δικτύωση και συνεργασία

Η ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των χωρών μπορεί να οδηγήσει στην εφαρμογή σύγχρονων, ολοκληρωμένων και αποτελεσματικών στρατηγικών δημόσιας υγείας για την καταπολέμηση του καπνίσματος. Η περίπτωση της Σουηδίας —όπου μόνο το 5% περίπου του πληθυσμού καπνίζει— χρησιμεύει ως επιδημιολογική απόδειξη ότι μπορεί να εφαρμοστεί μια αποτελεσματική στρατηγική για τη δημόσια υγεία. Η διεθνής συνεργασία μεταξύ εμπειρογνωμόνων, χρησιμοποιώντας πλατφόρμες όπως το SCOHRE, θα πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία μιας ενοποιημένης, ισχυρής φωνής που να πρεσβεύει την αλλαγή της προσέγγισης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σε μια πιο ρεαλιστική και σύγχρονη προσέγγιση, βασισμένη στα νέα επιστημονικά στοιχεία.

  1. Πρόληψη

Η μη έναρξη του καπνίσματος και η μείωση της έκθεσης στον καπνό είναι καθοριστικής σημασίας για την καταπολέμηση της επιδημίας του καπνίσματος. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η πρόληψη μπορεί να λάβει τη μορφή μέτρων σε επίπεδο πολιτικής, όπως η αύξηση της φορολογίας των προϊόντων καπνού, η επιβολή αυστηρότερων κανονισμών σχετικά με το ποιος μπορεί να αγοράσει καπνό, ο έλεγχος των σημείων πώλησης και χρήσης των προϊόντων, καθώς και η επιβολή διαφημιστικών περιορισμών παράλληλα με τις υποχρεωτικές προειδοποιήσεις για την υγεία στις συσκευασίες. Οι προσπάθειες πρόληψης πρέπει επίσης να γίνονται στο σπίτι, στα σχολεία και στις κοινότητες.

  1. Ισχυρό κανονιστικό πλαίσιο (νομοθεσία) για τη διασφάλιση της δικαιοσύνης

Το κανονιστικό πλαίσιο θα πρέπει να αντιμετωπίζει τα προϊόντα νικοτίνης με τρόπο ανάλογο προς τον κίνδυνο που μπορούν να επιφέρουν στην υγεία, ενώ παράλληλα θα  πρέπει να υπάρχουν σημαντικές ρυθμιστικές προσπάθειες για να δοθεί η δυνατότητα στους καταναλωτές να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις. Οι κανονισμοί θα πρέπει επίσης να ανανεώνονται, ώστε να αντικατοπτρίζουν την εμφάνιση νέων και καινοτόμων προϊόντων, αλλά και την τρέχουσα επιστημονική γνώση, και αυτοί οι νόμοι θα πρέπει να προστατεύουν σθεναρά τους καταναλωτές από την παραπληροφόρηση.

  1. Πολιτική που βασίζεται σε στοιχεία, έρευνα χωρίς εμπόδια και διαφάνεια στα επιστημονικά δεδομένα

Ο σχεδιασμός μιας τεκμηριωμένης και διαφανούς πολιτικής διακοπής του καπνίσματος είναι απαραίτητος για την προστασία της δημόσιας υγείας, την αποτελεσματική αντιμετώπιση της εξάρτησης από τη νικοτίνη και τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών του καπνίσματος. Ένα σύστημα υγείας που επενδύει στην επιστημονική γνώση διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αμερόληπτη έρευνα θα είναι πιο αποτελεσματικό και δίκαιο. Επιπλέον, ένα σύστημα υγείας που προωθεί ενεργά και ενσωματώνει νέα επιστημονικά ευρήματα εγγυάται ότι οι καπνιστές λαμβάνουν το υψηλότερο επίπεδο φροντίδας.

  1. Η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί πυλώνα της αντικαπνιστικής πολιτικής

Η απώλεια ζωών και το τεράστιο κόστος που προκαλεί ο παγκόσμιος εθισμός στον καπνό καθιστούν τον έλεγχο του καπνίσματος και τη διακοπή του καπνίσματος επείγουσες προτεραιότητες για τη δημόσια υγεία. Η διακοπή του καπνίσματος είναι αναμφισβήτητα η πιο ισχυρή και οικονομικά αποδοτική παρέμβαση για την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη ασθενειών, αναπηρίας και θανάτου που σχετίζονται με το κάπνισμα. Δίνοντας προτεραιότητα στις προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος, οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της χρήσης καπνού στην υγεία.

  1. Διαφορετική φορολόγηση των προϊόντων καπνού

Μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους είναι η δημοσιονομική πολιτική για την προαγωγή της υγείας, η οποία περιλαμβάνει τη φορολόγηση του καπνού και των προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη με βάση την αρχή «μικρότερη βλάβη, μικρότερος φόρος». Η αξιολόγηση της επιβλαβούς δράσης θα πρέπει να περιλαμβάνει δεδομένα σχετικά με το περιεχόμενο και την ποσότητα των τοξικών ουσιών που απελευθερώνονται και αυτές οι πληροφορίες θα πρέπει να αξιολογούνται και να δημοσιοποιούνται από ορισμένη κρατική αρχή, χρησιμοποιώντας έγγραφα αδείας κυκλοφορίας για τσιγάρα και άλλα προϊόντα νικοτίνης. Επιπλέον, θα πρέπει να διατηρείται μια συνεχώς ενημερωμένη ανάλυση της πραγματικής κλινικής βλάβης. Αυτή η προσέγγιση θα περιόριζε την πρόσβαση σε όλα τα προϊόντα αυτής της κατηγορίας, με ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνα με την υψηλότερη τοξικότητα.

  1. Η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα θα πρέπει να είναι βασική στρατηγική για την προστασία της δημόσιας υγείας

Οι πολιτικές για το κάπνισμα εστιάζουν παραδοσιακά στην πρόληψη και τη διακοπή, αλλά πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι δεν έχουν μειώσει επαρκώς τα ποσοστά καπνίσματος σε πολλές χώρες. Αν και είναι απαραίτητες, αυτές οι στρατηγικές, από μόνες τους δεν καλύπτουν τις ανάγκες των ενηλίκων καπνιστών που δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα. Η μείωση της βλάβης από το τσιγάρο (Tobacco Harm Reduction-THR) προσφέρει επιστημονικά τεκμηριωμένες εναλλακτικές λύσεις χαμηλότερου κινδύνου έναντι του τσιγάρου, που μπορούν να μειώσουν σημαντικά την επιβάρυνση για την υγεία από το κάπνισμα. Προϊόντα όπως συσκευές ατμίσματος, το snus και τα θερμαινόμενα προϊόντα μπορούν να αντικαταστήσουν τα τσιγάρα και να βελτιώσουν τα αποτελέσματα της υγείας για όσους επιλέξουν να στραφούν σε αυτά. Η Σουηδία, με επικράτηση καπνίσματος μόλις 5%, είναι ένα επιτυχημένο παράδειγμα στρατηγικής που εστιάζεται στο THR χρησιμοποιώντας το snus. Πρόκειται για μια ρεαλιστική προσέγγιση που αναγνωρίζει τον εθισμό στη νικοτίνη και τους ποικίλους κινδύνους των προϊόντων καπνού. Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νέα Ζηλανδία και η Σουηδία βλέπουν ήδη θετικά αποτελέσματα ενσωματώνοντας το THR στις προσπάθειές τους κατά του καπνίσματος.