Κριτική στο Europe Beating Cancer Plan της Ευρωπαϊκή Επιτροπής άσκησαν επιφανείς καθηγητές, όπως ο Δρ. Ιγνάτιος Οικονομίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και ο Dr. Karl Fagerstrom, Professor Emeritus, Clinical Sciences Dep, Lunds Univ., Sweden, μιλώντας στην πρώτη ημέρα του «4th Scientific Summit on Tobacco Harm Reduction: Novel products, Research & Policy».
O Δρ. Οικονομίδης τοποθετήθηκε επί των θεμάτων και ως πρόεδρος του SCOΗRE, της Διεθνούς Επιστημονικής Εταιρείας για τον έλεγχο του καπνίσματος και τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα. Όπως τόνισε, θέματα όπως η μείωση της βλάβης έχουν αγνοηθεί στο σχέδιο δράσης, παρά το γεγονός ότι το κάπνισμα παραμένει η πρώτη αιτία καρκίνου, με 27% των περιπτώσεων να αποδίδονται ευθέως σε αυτό. Στην Ευρώπη μόνο το 2020 2,7 εκατομμύρια άτομα διαγνώστηκαν με καρκίνο, ενώ άλλα 1,3 εκατομμύρια πέθαναν από τον καρκίνο. Από το 2005 έως το 2030 το κάπνισμα θα ευθύνεται για 175 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως.
Το Europe Beating Cancer Plan, επεσήμανε ο Δρ. Οικονομίδης, δεν εξετάζει το γεγονός ότι πλέον υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για το ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα συστήματα θέρμανσης και μη καύσης του καπνού (ΗΝΒ) εμφανίζουν σημαντική μείωση της έκθεσης του χρήστη σε τοξικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο και καρδιαγγειακές παθήσεις, συγκριτικά με τα τσιγάρα. Επιπλέον, μεγάλες κλινικές μελέτες, όπως η μελέτη Escapad, που έγινε από το French Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction (OFDT) σε 39.000 εφήβους, ηλικίας 17 ετών στη Γαλλία, απέδειξαν ότι η χρήση των παραπάνω προϊόντων δεν οδηγεί σε αύξηση των ποσοστών καπνίσματος στους εφήβους.
Ο Dr. Karl Fagerstrom έκανε διάκριση μεταξύ της καύσης ή μη καύσης του καπνού (combustible/non-combustible products), τονίζοντας ότι τα μέτρα της Ε.Ε. θα πρέπει να κατευθύνονται στην αντικατάσταση του τσιγάρου από εναλλακτικά προϊόντα όπως το snus. Όπως είπε, η Ε.Ε. θα πρέπει να λάβει πολύ σοβαρά υπόψιν της κάτι που είχε δηλώσει και o Commissioner του FDA, Steve Gottlieb το 2018: πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στους ενηλίκους καπνιστές να αναζητήσουν μια εναλλακτική λύση που να είναι λιγότερο βλαβερή για την υγεία τους. Ο καθηγητής τόνισε ότι η επιτυχία της Σουηδίας στη μείωση του ποσοστού των καπνιστών κάτω από το όριο του 5% που έχει τεθεί ως στόχος από το Europe Beating Cancer Plan (η χώρα έχει σήμερα το χαμηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Ε.Ε.) οφείλεται σε αυστηρά μέτρα κατά του καπνίσματος, σε συνδυασμό με ενθάρρυνση της χρήσης εναλλακτικών προϊόντων, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους καπνιστές να κάνουν τη στροφή σε λιγότερο βλαβερά για την υγεία τους προϊόντα.
Στο μοντέλο της Σουηδίας εστιάστηκε και η ομιλία του Bengt Wilberg, ιδρυτής της κίνησης καταναλωτών “EUforSnus”, τονίζοντας ότι στο Europe Beating Cancer Plan αναφέρεται ότι το 40% των καρκίνων μπορεί να προβλεφθεί, όπως οι καρκίνοι που προκαλεί το τσιγάρο. Παρουσίασε στοιχεία για τον κίνδυνο βλάβης στην υγεία από 13 διαφορετικά προϊόντα νικοτίνης, όπου ενώ το τσιγάρο εμφανίζει ποσοστά που ξεπερνούν το 99%, τα εναλλακτικά προϊόντα, όπως τα προϊόντα θέρμανσης και μη καύσης του καπνού και το snus, εμφανίζουν εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά (3,38% και 3,18% αντιστοίχως). Χωρίς τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, τόνισε ο κ. Wilberg, είναι πρακτικά αδύνατον για την Ε.Ε. να πιάσει τον στόχο για μείωση των ποσοστών καπνιστών κάτω από το 5%.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο F. Fernandez Bueno, Consultant, Ongological Surgery, Hospital Gomez-Ulla, President of the Platform of Harm Reduction, Spain, ο οποίος τόνισε ότι η συζήτηση για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού θα πρέπει να ανοίξει επί της ουσίας, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο τα νέα επιστημονικά δεδομένα για την μείωση της βλάβης στην υγεία, καθώς και τα αποτελέσματα της ευρείας χρήσης των προϊόντων αυτών σε χώρες, όπως η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ, η Νέα Ζηλανδία, η Ισλανδία, η Βρετανία και η Γαλλία. Ανέφερε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει μεταθέσει τη συζήτηση αυτή για το 2023, ωστόσο τα εκατομμύρια θάνατοι από κάπνισμα ετησίως μας δείχνουν ότι η ανθρωπότητα δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει.
Τα σχόλιά του για το Europe Beating Cancer Plan και το κάπνισμα κατέθεσε και ο Γιάννης Μπουκοβίνας, Παθολόγος-Ογκολόγος, πρώην πρόεδρος της ΕΟΠΕ, ο οποίος ανέφερε ότι παρά την αυστηροποίηση των μέτρων σε πολλές χώρες της Ε.Ε., τα ποσοστά των θανάτων από το κάπνισμα έχουν μείνει στάσιμα κατά μέσο όρο. Αυτό δείχνει ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να κινηθεί με ένα άλλο μείγμα μέτρων. Επεσήμανε, ωστόσο, ότι χρειαζόμαστε περισσότερα επιστημονικά στοιχεία για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων και των άλλων εναλλακτικών προϊόντων, εξετάζοντας ενδεχομένως εργαστηριακά και την επίδρασή τους στις ορμόνες του στρες, που όπως σχετίζονται με τον καρκίνο.